Ono što varošicu Lešak čini posebnom, svakako je njegova jedinstvena okolina. U krugu od pedesetak kilometara nalaze se brojne prirodne lepote i spomenici kulture. Tu su brojne crkve i manastiri, čuvari pravoslavnog duha koji u svom dugom istorijskom nasleđu koegzistira sa drugim verama i narodima, još iz vremena Rimljana. Prateći makadamske puteve nailazi se na prelepe prizore idiličnih zaseoka, sa tipičnom arhitekturom ovoga kraja. Ušuškani u šumske proplanke, deluju pomalo nestvarno. S obzirom na konfiguraciju terena, ovim predelima idealno je krstariti džipovima, i tada je ugođaj „fotosafarija“ potpun. Bistri izvori i rečice, tajnoviti proplanci i šume, nikoga ne ostavljaju ravnodušnim.
Na pedesetak kilometara od Leška, smešteni su najstariji pravoslavni hramovi. U neposrednoj blizini Novog Pazara (2 km severno od centra) u Rasu, nalazi se crkva Sv. apostola Petra i Pavla. Ona je najstariji spomenik crkvene arhitekture na prostoru Srbije. Tu je prvobitno bilo i sedište Raške episkopije. Crkva potiče iz IX veka, a do sada poznatim pisanim izvorima verovatno seže i u VIII vek, pa i starije doba.
Na mestu današnje crkve nalazio se ranohrišćanski objekat koji je podignut još u VII veku. Iako nije u potpunosti precizirano, na mestu današnje crkve smenjivali su se paganski, ranohrišćanski hram i srednjovekovna crkva. U svojoj dugoj istoriji crkva je više puta bila razarana.
Značaj crkve ogleda se i u činjenici, da se prilikom istraživanja unutrašnjosti crkve naišlo na kolekciju od 92 predmeta u zlatu i ćilibaru, a koji se čuvaju u Narodnom muzeju u Beogradu. Za crkvu Sv. apostola Petra i Pavla vezuju se neki od najznačajnijih događaja iz perioda vladavine dinastije Nemanjića. Tako je u crkvi, Stefan Nemanja ponovo kršten po pravoslavnom obredu. Na saboru kod Petrove crkve (25. marta 1196. godine) Nemanja je predao presto Stefanu Prvovenčanom.
Na istom mestu zamonašeni su Stefan Nemanja i njegova žena Ana. Po sticanju crkvene samostalnosti (1219. godine) 1. srpski arhiepiskop postao je Sava Nemanjić. Zbog svog istorijskog i arhitektonskog značaja crkva se nalazi na Uneskovoj listi svetske baštine (od 1979. godine), u kontekstu spomenika srednjeg veka, objedinjenih pod zaštićenom celinom–Stari Ras.
U neposrednoj blizini Ibra, u selu Pavlica, na putu od Raške prema Beogradu (6 km severno od Raške), nalaze se crkva Stara Pavlica i Manastir Nova Pavlica. Pretpostavka je da crkva Stara Pavlica, potiče još iz prednemanjićke epohe, ili je podignuta krajem XII veka, na samom početku vladavine Nemanjića. Po nekim podacima, smatra se da potiče još iz IX veka, kao i crkva Sv. Apostola Petra i Pavla u Starom Rasu. U Staroj Pavlici nalaze se fragmentarno sačuvane freske, koje poseduju nesumnjivu likovnu vrednost.
Crkva Stara Pavlica izgrađena je na stenovitoj zaravni iznad Ibra. Cigla, kamen i opeka osnovni su građevinski materijal od kojih je izgrađena. Crkva je posvećena Sv. Apostolima Petru i Pavlu. Ne zna se tačan podatak ko je podigao ovu crkvu. U sklopu Manastira Nova Pavlica nalazi se crkva posvećena Vavedenju Presvete Bogorodice. Crkvu su podigli, kao svoju zadužbinu, braća Musić (Stefan i Lazar) krajem XIV veka, u kojoj se zamonašila njihova majka i sestra kneza Lazara, Dragana. Smatra se da su oni, nakon pogibije u Kosovskom boju, sahranjeni ispod svojih portreta u crkvi.
U živopisnom krajoliku mesta Banjska, na obali istoimene rečice, desne pritoke Ibra, nalazi se manastir Banjska. Ušuškan u podnožje planine Rogozne, na trasi nekada kaldrmom popločanog puta Carigrad-Dubrovnik, svedoči o bogatoj istoriji ovoga kraja Kosova i Metohije. Manastir, koji je posvećen Svetom arhiđakonu Stefanu, sagrađen je između 1312. i 1316. godine, kao zadužbina srpskog kralja Stefana Uroša II Milutina, u to vreme jednog od najmoćnijih vladara dinastije Nemanjića, i jednog od najmoćnijih vladara Balkana u to doba.
Kralj je darovnom zlatopečatnom poveljom bogato obdario svoju zadužbinu, obezbedivši manastiru ogromne posede, uglavnom na Kosovu i Metohiji, sa ukupno sedamdeset i pet sela i zaselaka, devet katuna, sa oko petsto pastirskih porodica. Uz to, manastiru su pripadali i drugi prihodi, tako da je bio jedan od najvećih feudalnih poseda crkve u srednjevekovnoj Srbiji. Po svojoj arhitekturi manastir Banjska dosta podseća na svoj uzor „na sliku Svete Bogorodice Studeničke“ pripadajući na taj način grupi crkava raškog stila.
Glavno obeležje manastira Banjska, u to doba, bilo je nadalako čuveno, u putopisima opisano i pesmama opevano banjsko zlato. Zapravo, bili su to tanki zlatni listići kojima je oblagana pozadina fresaka, a po uzoru na Studenicu, Sopoćane i Mileševu. Od tog bogatog živopisa, danas je ostalo samo nekoliko izbledelih fragmenata.
U Sočanici, u zaseoku Kršmala, u podnožju brda Sokoljače, nalazi se crkva, odnosno manastir posvećen Sv. Jovanu. O vremenu podizanja ove crkve, a sada manastira, nema verodostojnih pisanih izvora, na koje bismo se mogli osloniti o vremenu njenog nastanka ili samom ktitoru. Glavni izvor o vremenu podizanja ovog svetilišta je narodno predanje, koje se prenosi s kolena na koleno. Prema tim podacima, crkvu su zidali majstori iz Makedonije, zvani Goge-Cincari.
Gotovo u isto vreme zidane su dve crkve. Prvo je zidana crkva u Zemanici, posvećena svetom Nikoli (1861. godine), kako stoji u crkvenom zapisu, pa se pretpostavnja da je gradnja crkve započeta 1862. godine,a završena 1863. godine, na Usekovanje, pošto je crkva posvećena Sv. Jovanu Krstitelju.
U Sočanici su i ostaci starog grada-Municipium Dardanorum. Život ovog grada trajao je od II do IV veka nove ere. Sam grad zahvatao je površinu od oko 30 hektara.
Nakon više od pet vekova, na ostacima crkvine, nekadašnje crkve Sv. Petke, nikla je nova istoimena svetinja, u dolini rečice Ceranje-manastir Sv. Petka. Po predanju, ali i po kamenim ostacima, ovde je i nekada bio manastir.
Ušuškan u šumoviti proplanak stoletnih cerova, tik do rečice, nepuna dva kilometra od magistralnog puta Leposavić-Kosovska Mitrovica, Manastir je postao omiljeno mesto hodočašća, ne samo pravoslavnih hodočasnika, već i Albanaca koji žive u Ceranjjskoj Reci. Bilo kako bilo, zvuk manastirskog zvona ponovo se prolama Ibarskom dolinom.
Na padinama brda Sokolica, u blizini Kosovske Mitrovice, nalazi se istoimeni manastir Sokolica. Pretpostavka je da je manastirska crkva sagrađena između XIV iXV veka od strane nekog srpskog velmože. Ostala manastirska zdanja, osim crkve, novijeg su datuma.
Područje, neposredno oko manastira, naseljeno je isključivo albanskim stanovništvom. Poslednja srpska porodica, koja je tu živela od davnina, odselila se još davne 1967. godine. Manstir Sokolica je ženski manastir (od 1956. godine), i posvećen je Pokrovu Presvete Bogorodice.
Ono što ovaj drgulj pravoslavlja čini posebnim, svakako je mermerni kip Majke Božije Sokoličke iz XIV veka. Kip je isklesan iz jednog komada mermera, od strane nepoznatog autora. Nekada je ovaj kip krasio portal crkve manastira Banjska. Zbog svoje izuzetnosti i lepote, u skorije vreme, statua je bila izložena u Metropoliten muzeju u Njujorku, sa još tridesetak eksponata, koji pripadaju srpskoj nacionalnoj i duhovnoj baštini. Zapravo, statua je bila nemi svedok naše istine o Kosmetu.
U isceliteljska svojstva ove svetinje veruju i Srbi i Albanci, koji dolaze u manastir da joj se poklone. Sestrinstvo manastira postalo je važno mesto umetnosti ikonopisa, tako da ikone iz manastira Sokolica oplemenjuju brojne pravoslavne hramove i domove širom sveta.
U samom Leposaviću je novoizgrađeni velelepni parohijska hram posvećen Vasiliju Ostroškom.
Nacionalni park Kopaonik svakako je najznačajnija i najatraktivnija turistička i prirodna baština čitave Srbije, pa i mnogo šire. Masiv Kopaonika delom se prostire na teritoriji Kosova i Metohije.
Pruža se u pravcu severozapada ka jugoistoku oko 75 kilometara, a u srednjem delu doseže širinu oko 40 km. Zbog svojih izuzetnih prirodnih vrednosti, Kopaonik je 1981. godine proglašen za nacionalni park. Na površini od 11.810 hektara, nalazi se veliki broj endemičnih vrsta, i stoga je jedan od najznačajnijih centara biodiverziteta endemične flore Srbije, ali i Evrope. Kopaonik je svoje ime dobio zbog rudnih bogatstava sa kojima raspolaže, i koja se ovde od davnina kopaju.
Najviši vrh Kopaonika je Pančićev vrh (2017m), Karaman (1934 m), Gobelja (1834 m), Oštro koplje (1789 m), Šatorica (1750 m), Čardak (1590 m) i drugi planinski vrhovi. Ujedno, na Kopaoniku je najrasprostranjenija šumska pašnjačka teritorija. Viši delovi obrasli su smrčom i jelom, a po stranama dominiraju bukva i hrast. Bogatstvo endemske flore i faune bazira se na retkim primercima, kao što su Pančićeva potočarka (Cardamine Pancicii) Kopaonička čuvarkuća (Sempervirum Kopaonicense) i kopaonička ljubičica (Viola Copanicensis). Od mnogobrojnih životinjskih vrsta najznačajnije su sivi soko (Falco Peregrinus), zlatni orao (Aquila Curvirostra), sova (Bubo Bubo), jelen (Capreolus Capreolus), divlja mačka (Felis Silvestris) i druge vrste.
Zbog svojih skoro 200 sunčanih dana godišnje, subalpske klime, gde sneg pada od kraja novembra i zadržava se sve do maja (godišnje preko 150 dana), Kopaonik nazivaju „planinom sunca“ ili pak „srebrnom planinom“.
U podnožju Kopaonika nalazi se i najviši vodopad u Srbiji-Jelovarnik. Vodopad Jelovarnik spada u jedinstvenu prirodnu baštinu, ne samo što je to najviši vodopad u Srbiji, koji doseže visinu od 71 metra, već je to i prirodna baština koja je proglašena za prirodni rezervat.
Skriven duboko u šumi, na nadmorskoj visini od 1116 metara (najviša tačka vodopada), sa svoje tri kaskade, niz koje se sliva bistra rečica, čas svetlo plava, a čas svetlo zelena, nikoga neće ostaviti ravnodušnim. Ime je dobio po nazivu oblasti Jelovarnik na Kopaoniku. Legenda iz toga kraja kaže, ako devojka odvede mladića do vodopada, on će je zasigurno oženiti. Ako je to i samo legenda, stoletne šume i vodopad zasigurno nikoga neće ostaviti ravnodušnim.
Kao najveći i najpoznatiji skijaški centar, ne samo Srbije, već i mnogo šire, na Kopaoniku se nalaze brojni smeštajni kapaciteti (hoteli, apartmani, bungalovi i sobe), brojne ski staze, žičare i ski liftovi, sa ostalom pratećom infrastrukturom.
Skijaški tereni nalaze se na nadmorskoj visini od 1650 do 2017 m, i spadaju u terene prve kategorije. Ujedno, Kopaonik pruža idealne uslove za paraglajding. U neposrednoj blizini nalaze se brojne banje sa termalnim izvorima: Jošanička, Lukovska, Kuršumlijska i druge, Semeteško jezero, kao i glavna gradska središta koja su u neposrednoj blizini Leška, Raška i Novi Pazar.
Na putu od Leška prema Raški, na levoj strani Ibra, u selu Gnjilica, nalazi se manastir Končul, koji predstavlja kulturno dobro od velikog značaja.
Najveći i najznačajniji urbani centar na severu Kosova i Metohije svakako je Kosovska Mitrovica. Od Leška je udaljena oko 45 kilometara. Osim što je glavni upravni i administrativni centar Kosova i Metohije, Kosovska Mitrovica je jedna od najstarijih naseobina na Kosmetu, čije ime potiče još iz XIV veka. Danas je Kosovska Mitrovica grad podeljen na Severnu Mitrovicu, gde žive uglavnom Srbi, i Južnu Mitrovicu, gde žive pretežno Albanci.
U neposrednoj blizini je grad Zvečan, koji je imao važnu ulogu istoriji srednjevekovne Srbije. Ostaci kula grada i danas se izdižu na obližnjem istoimenom brdu.
